کلاهبرداری پانزی یکی از روشهای رایج آنلاین است که ممکن است افراد کمتجربه و خانوادهها را هدف قرار دهد. هدف این مقاله آگاهسازی و پیشگیری است و منابع معتبر آموزشی برای کاربران معرفی میشوند.
تعریف کلاه برداری پانزی:
ترفند پانزی یک عملیات سرمایهگذاری کلاهبردارانه است. در این ترفند به سرمایهگذاران سودهایی برگردانده میشود که از بهرههای متعارف به شیوهای غیرعادی بالاترند. البته این سود از پول سرمایهگذاران بعدی تأمین میشود و شرکت یا فرد دریافتکنندهٔ سرمایه نیازی به انجام کار اقتصادی با پول دریافتی ندارد. نام این ترفند از نام چارلز پانزی گرفته شدهاست. (منبع: ویکی پدیا)
پلیس فتا اعلام کرده است که طرحهای پانزی با وعده سودهای بالا و غیرواقعی در فضای مجازی فعال هستند و یکی از بارزترین نشانهها، وعده سود بدون شفافیت و مجوز رسمی است. بهترین راه پیشگیری، آگاهی کامل و تحقیق قبل از هرگونه سرمایهگذاری است. (منبع: خبرگزاری مهر)
محمد جرجندی، کارشناس جرایم سایبری و مدیر سایت وبآموز بیان کرده است که:
در طرحهای پانزی، شرکتها به جای ایجاد درآمد از طریق فروش واقعی محصولات یا خدمات، به طور عمده از پولی که توسط اعضای جدید وارد سیستم میشود برای پرداخت به اعضای قدیمیتر استفاده میکنند. این امر باعث میشود که افراد در تلاش برای جذب افراد بیشتر باشند تا بتوانند کمیسیونهای بالاتری دریافت کنند، که این به نوبه خود باعث ایجاد یک حباب مالی میشود که در نهایت فرو میپاشد و اعضای پایینتر زنجیره متضرر میشوند.
راهکارهای پیشگیری
صرفاً شناختن تعریف پانزی کافی نیست؛ شما باید بدانید در مواجهه با یک پیشنهاد وسوسهانگیز، دقیقاً چه گامهایی را بردارید. در ادامه، جزئیات راهکارهای پیشگیری را بررسی میکنیم:
۱. راستیآزمایی وعدهها و تحلیل مدل سودآوری
هر بیزنس مدلی باید مشخص کند که سود را از کجا میآورد.
-
شک به سودهای ثابت: بازار سرمایه (بورس، کریپتو، طلا) همیشه نوسان دارد. ادعای پرداخت «سود ثابت روزانه یا ماهانه» (مثلاً ۱٪ روزانه) بدون ریسک، اولین و بزرگترین نشانه یک طرح پانزی است.
-
شفافیت در استراتژی: اگر از آنها بپرسید «چگونه سود میسازید؟» و با پاسخهای مبهمی مثل «هوش مصنوعی پیشرفته»، «ترید با الگوریتمهای محرمانه» یا «استخراج در کشورهای دورافتاده» مواجه شدید، بلافاصله فاصله بگیرید.
۲. استفاده از ابزارهای هوشمند و تخصصی
در دنیای دیجیتال، ابزارهایی وجود دارند که سوابق سیاه سایتها را فاش میکنند:
-
ScamMinder: این ابزار با بررسی سن دامنه، گواهیهای امنیتی و گزارشهای کاربران، به سایتها نمره اعتبار میدهد. اگر عمر سایتی کمتر از یک سال است اما ادعای مدیریت میلیاردها دلار سرمایه را دارد، قطعاً مشکوک است.
-
سایت و اپلیکیشن مطمئن باش: این سامانه در ایران بسیار کاربردی است. تیم متخصص این اپلیکیشن، پروژههای فعال در بازار ایران را رصد کرده و لیست سیاهی از پروژههای پانزی و هرمی بهروزرسانی میکنند که در گوگلپلی برای همه در دسترس است.
-
بررسی WHOIS: همیشه تاریخ ثبت دامنه سایت را چک کنید. اکثر پانزیها قبل از دو سالگی ناپدید میشوند.
۳. مشورت با متخصصان و بررسی مجوزهای قانونی
مجوزهای کاغذی و فتوشاپی را باور نکنید!
-
استعلام کد ثبتی: اگر شرکتی ادعای ثبت در انگلستان یا مالزی را دارد، باید در وبسایت رسمی ثبت شرکتهای آن کشور (مثل Companies House در بریتانیا) کد آن را چک کنید و مطمین شوید که حوزه فعالیت ثبت شده آنان با فعالیتشان همخوانی داشته باشد.
-
وکلای سایبری: قبل از سپردن مبالغ سنگین، از یک وکیل مشورت بگیرید.
۴. آگاهسازی خانواده و پایش فعالیت نوجوانان
نوجوانان به دلیل اشتیاق به کسب درآمد سریع و آشنایی با بازیهای بلاکچینی، هدف اول کلاهبرداران هستند.
-
-
آموزش سواد مالی: به اعضای خانواده بیاموزید که در اینترنت هیچ «پنیر رایگانی» وجود ندارد مگر در تلهموش!
-
نظارت غیرمستقیم: طبق توصیه پلیس فتا، والدین باید با پروژههایی که فرزندانشان در آن وقت میگذارند آشنا باشند؛ بسیاری از اپلیکیشنهای بازیگونه (Play-to-Earn) در واقع پوششی برای طرحهای پانزی هستند.
-
